AKCAN LİDAŞ LİSANSLI DEPOCULUK A.Ş
Tam Kapasite İstihdam: Kurulacak tesiste beyaz ve mavi yakalı olmak üzere toplam 27 kişinin istihdam edileceği öngörülmüştür
Lisanslı Depoculuk Sistemi, tarım ürünleri ticaretini kolaylaştırmak, pazar alanını geliştirmek, sanayi tesislerine kaliteli hammaddeyi düzenli olarak sunmak, ürünlerin depolanması için yaygın bir sistem oluşturmak, ürün sahiplerinin mallarının emniyetini sağlamak ve kalitesini korumak, ürünlerin sınıf/derecelerinin yetkili sınıflandırıcılar tarafından saptanmasını sağlamak ve vadeli işlem piyasalarında rekabet üstünlüğü sağlamak adına önemli bir kurumsal altyapı oluşturulması planlanmaktadır.
Ülkemizde lisanslı depoculuğa ilişkin ilk uygulamalar Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından başlatılmıştır. Toprak Mahsulleri Ofisi 1993/2011 yılları arasında 2699 sayılı Umumi Mağazacılık Kanunu hükümlerine dayanarak makbuz senedi düzenleyerek emanet alımı yapmıştır. Bu uygulama ile yeterli deposu olmayan üretici ve diğer kesimlere depolama sağlayarak, ürünlerini hasat dönemi dışında pazarlama imkanı ve ürününü emanete bırakan kesimlerin makbuz senedi karşılığı finans elde etmeleri sağlanmıştır.
Değerlendirme Sonuç ve Önerileri: Buğday ülke genelinde olduğu gibi Mardin içinde önemli bir tarım ürünüdür. Buğday, makarna, un ve bulgur imalatı açısından önemli bir girdidir ve Mardin Kızıltepe bu ürünlerin imalatı, yurtiçi ve yurtdışı satışında aktif rol almaktadır. Bölgede kullanılan buğday mevcut yapıda çiftinin/sanayicinin kendi deposunda ya da kiraladığı depolarda muhafaza edilmektedir. Mevcut depo sistemleri ürünü aynı kalitede koruyabilmek açısından yeterli koşullara sahip değildir. Son yıllarda yaygınlaşan modern üretim teknikleri ile birlikte ürün verimi ve katma değeri yükselmeye başlayan tarımsal üretimde, elde edilen ürünlerin depolanma ve pazarlama yöntemleri de en az üretim kadar önemli hale gelmiştir. Bu nedenle Bölgede üretilen katma değerin artması için işlem gören buğdayın uygun koşullarda muhafaza edilmesi önemli bir konudur. Bölgenin böyle bir lisanslı depoya ihtiyacının olması ve bunun yanında yaratacağı katma değer dikkate alındığında bu yatırımın bölge ve ülke için gerekli olduğu düşünülmektedir. TMO’nun umumi mağazacılık konusundaki mevcut bilgi birikimi ve tecrübesi, Türkiye çapında lisanslı depoculuğa uygun olabilecek yaklaşık 1,8 milyon ton depolama kapasitesinin bulunması ve lisanslı depoculuk sisteminin ülkemizde kurulup geliştirilmesine öncülük etmesi yönünde sektöründe oluşan beklentilerin yerine getirilmesi açısından TMO’nun kurulacak şirketlere iştirak etmesi ayrıca öngörülebilir. Makarna, bulgur ve un üretiminde Türkiye ve Dünya genelinde iyi bir yeri olan Kızıltepe sanayisi, lisanslı depoculuk ile ilgili işletmelerin rekabet gücünü arttıracaktır. Bu nedenle lisanslı depoculuk Mardin için yatırım ihtiyacı duyulan önemli bir alandır.
EKONOMİK İNCELEME VE DEĞERLENDİRME 3.1. Sektörün Tanımı ve Yasal Çerçeve 3.1.1. Sektörün Tanımı Lisanslı depoculuk sistemi, Ürün İhtisas Borsaları ve/veya Ticaret Borsalarına entegre çalışan, çiftçilere ve tarım ürünü ticareti yapan tacir ve işletmelere hizmet eden bir sistemdir. Lisanslı depoculuğun esası, lisanslı depoculuğa elverişli ürünlerin uygun yöntemlerle, sağlıklı koşullarda ve kalite sınıflarına göre depolanmasını sağlamak ve söz konusu ürünlerin ticaretini daha sistemli ve güvenilir hale getirmektir. Tarım ürünleri değişik şekillerde depolanmakta ve bu depoların da pek çoğu ne yazık ki uygunsuz koşullara sahip olmaktadır. Oysaki tarım ürünleri organik karakterli ürünler olup, bu ürünlerin depolanması organik özelliğe sahip olmayan herhangi bir malın depolanmasına benzememektedir. Tarım ürünleri yapıları dolayısıyla kolay bozulabilen ve depolanması esnasında ısı, ışık, nem, havalandırma vb. özel koşullar gerektiren ürünlerdir. Bu bağlamda lisanslı olmayan depolar “adi depo” olarak adlandırılmaktadır. Söz konusu büyük kapasiteli lisanslı depoların artması halinde piyasada oluşabilecek olan arz fazlası ürünlerin depolanması ile kontrol altına alınabilecek ve arz fazlalığından kaynaklanan fiyat dalgalanmalarını bir dereceye kadar engellemek mümkün olacaktır. Lisanslı depolar; Teslim edilen ürünleri lisanslı depoya kabul etmek, gerekiyorsa depolamaya uygun hale getirmek (temizlemek, kurutmak, v.b.), kalite ve miktarını belirlemek, sigortalamak ve uygun şartlarda depolamaktan, İşletmelerine kabul ettikleri ürünün karşılığı olarak, sahibine borsada alınıp satılabilecek ve rehin konularak banka kredisi alınabilecek bir elektronik ürün senedi (ticaret hukukunda kıymetli evrak olan senet) temin etmekten, Ürün sahibinin isteği halinde sahibine ürünü zaman geçirmeden teslim etmekten sorumludurlar. Lisanslı depoculuk sistemi ile Hasat dönemlerinde tarım ürünlerindeki arz yığılması nedeniyle oluşan fiyat düşüşlerinin önlenmesi ve piyasanın dengelenmesi, Özellikle finansman sıkıntısı çeken küçük çiftçiler ile ürün sahiplerinin, lisanslı depolara verdikleri ürünleri karşılığında aldıkları ürün senetleri aracılığıyla bankalardan kredi ve finansman sağlamaları, Tarım ürünleri ticaretinin herkesçe kabul gören standartları belirlenmiş ürünler üzerinden yapılması, kaliteli üretimin teşvik edilmesi, güvenli bir piyasanın oluşturulması,
Tarım ürünleri ticaretinin kayıt altına alınması, kayıt dışılığın önüne geçilmesi, Ülkemizde hali hazırda uygulanmakta olan tarım reformunun başarılması ve tarım ürünleri ticaretinde özel sektör katılımının artırılması, Üretimde ve fiyatlandırmada Devlet müdahalelerinin asgariye indirilmesi, bu alana yönelik yapılan yüksek harcamalardan önemli tasarruf sağlanması, serbest piyasa ve fiyat oluşumunu bozan müdahalelerden uzaklaşılması, Tarım ürünleri üreticileri açısından kolay pazarlanabilen, iyi muhafaza edilen ve nakliye masrafları en aza indirilmiş bir sistemle istikrarlı ve daha yüksek bir gelir seviyesi elde edilmesi, Yatırımcılar için dövize, altına, hisse senedine, faize ve benzerlerine alternatif yeni bir yatırım aracı sağlanması, Ürün ticareti ile uğraşan tacir ve sanayicilerimizce, kalitesi bilimsel kriterlere göre belirlenmiş ve fiyat istikrarı sağlanmış ürünlerin kolayca temini, Tarım ürünlerinin, fizikî mal ve numune gösterilmesine ve teslimine gerek olmaksızın ürün senetleri veya elektronik ürün senetleri aracılığıyla ticaretinin yapılması, Standardı belirlenmiş ürün ve lisanslı depo sistemiyle tarım ürünlerinde vadeli işlem ve opsiyon piyasalarına geçilmesi, Ürün depolanması, bankacılık ve sigorta sektörü açısından yeni iş alanlarının oluşturulması, Türkiye’nin yakınında bulunduğu Orta Doğu, Balkanlar, Türkî Cumhuriyetler ve Asya coğrafyasındaki tarım ürünleri ticaretinde de önemli rol üstlenmesi ve pay sahibi olunması, hedeflenmiştir. Lisanslı depoculuğun çalışma sisteminde birbirleriyle bağlantılı 4 birim bulunmaktadır; lisanslı depo işletmesi, ürün ihtisas borsası (yetkili ticaret borsası), yetkili ve referans yetkili sınıflandırıcı ile lisanslı depoculuk tazmin fonudur. En basit haliyle lisanslı depoların çalışma prensibi, ürünlerin kalitelerine göre sınıflandırılması ve ürün fiyatlarının her bir kalite sınıfına göre serbest rekabet piyasası koşullarında
Talep Analizi Lisanslı depoya konu olan tarım ürünü Türkiye ve Kızıltepe’te önemli bir tarım ürünü olan buğdaydır. Pazar Analizi ve Pazarlama Sektörün-Pazarın Yapısı ve Rekabet Koşulları Mardin Kızıltepe ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ AKCAN LİDAŞ A.Ş tarafından kurulan lisanslı hububat deposu şirket ihtiyacına yönelik kurulmuş
Lisanslı depo işletmesi Türkiye’de ve özellikle bölgede yeni olan bir konudur.
Mardin Organize sanayi bölgesinde imal edilmektedir. Lisanslı depoculuk yatırımı sadece bir işletmeye değil buğday ticareti yapan ve buğdayı hammadde olarak kullanan tüm işletmelerle birlikte çiftçiye fayda sağlayacağı için birçok işletmeye katkı sağlayacak bir yatırım fikridir. Bu yatırım bölgenin rekabet gücünü olumlu etki yapacaktır. Lisanslı depoculuk faaliyetinin başlaması ile çiftçinin üretim için gerekli olan finansman maliyetinin azalmasının yanında bölgede tarımsal sanayi tesislerinin artmasının teşvik edilmesi, borsanın gelişmesi, vasıflı istihdam etkisi yaratması ve bölgenin gelişiminde daha fazla katma değer etkisi yaratması beklenmektedir
TMO’nun toplam kapasitesi 4 milyon tondur. TMO’nun lisanslı depoculuğa uygun olabilecek yaklaşık 1,8 milyon ton depolama kapasitesi bulunmaktadır
Pazarlama Stratejisi Lisanslı depoculuk henüz bölgede tam bilinmediği için çiftçiyi, üreticiyi ve sanayiciyi çekebilmek için lisanslı deponun faydaları konusunda farkındalık arttırıcı faaliyetler yapılması gerekmektedir. Tarım piyasalarının istikrara kavuşması ülke genelinde tarımsal üretimden elde edilen katma değeri yükseltecek ve bu durum da milli hesaplara olumlu bir şekilde yansıyacaktır. Lisanslı depoculuğun gelişmesinin dolaylı katkıları da bulunmaktadır. Bunların başında finansal piyasaların, nakliye sektörünün gelişmesi ve ilave istihdam alanlarının yaratılması gelmektedir. Bundan dolayı, lisanslı depoculuk faaliyetini tanıtabilmek için lisanslı depoyu kuran şirket yanında, başta Borsa olmak üzere İl’deki ilgili kurum ve kuruluşların aktif rol alması gerekmektedir. Lisanslı depoculuk işletmesinin ilgili kurumlarla birlikte hareket ederek sistemin tanıtımı yönünde çalışması gerekmektedir. Kurulan lisanslı depolarla ilgili yapılan araştırmalarda reklam ve tanıtım faaliyetlerinin yeterli yapılmadığı konusu dikkat çekmektedir. Yatırımı yapan işletme ortakları, Lisanslı Depoculuğunun faydalarını, bu konudaki devlet desteklerini anlatmak için tanı gerçekleştirmelidir. Bu faaliyetlere köy gezileri ile üretici ve çiftçilerle görüşmeler, bölgede faaliyet gösteren makarna, un, bulgur üreticileri ile görüşmeler, hububat ticaretini yapan tacirlerle görüşmeler örnek olabilecektir. Bunların yanı sıra afiş, pankart ve broşür bastırma, medya yoluyla hedef kitleye mesajların iletilmesi konusunda da faaliyetler yürütmek gerekmektedir. Tarım ürünleri yetiştirme ve işleme konusunda bölgenin ve ülkenin AB standartlarına gelebilmesi için buğday için yapılan lisanslı deponun, depolamaya uygun bölge için stratejik öneme sahip tüm tarım ürünleri içinde yapılası gerektiği konusunda bilinçlendirme yapılmalıdır. Fiyatlandırma yapılırken mevcut lisanslı depolar ve bölge faktörü dikkate alınacaktır.
5. KURULUŞ YERİ Lisanslı depoların üretim bölgelerine yakın olarak kurulması sistemin gelişmesi, nakliye masraflarının daha düşük olması ve üreticiler tarafından tercih edilmesinden dolayı önemlidir. Ancak, üretim bölgesine yakınlık tek kriter değildir. Lisanslı depo işletmeleri yüksek depolama kapasiteleri nedeniyle geniş kuruluş yerlerine gereksinim duyarlar. Bu nedenle kurulacakları bölgelerdeki arsa fiyat ve kiraları da önemlidir. Bunların yanı sıra; kuruluş yerlerindeki ticari hayatın gelişmişlik düzeyi, alt yapı olanakları (elektrik, su, kanalizasyon vb.), ulaşım durumu, doğal riskler vb. durumlar da büyük önem taşımaktadır. Tesis arsası şehirlerarası yollara yakın olmalı; ancak hasat mevsiminde çok sayıda TIR ve kamyonun uzun kuyruklar oluşturacağı göz önüne alınarak yol üzerinde bulunmamalıdır. Arsanın mevcut veya yapılması planlanan demiryoluna yakın olması, işletme için avantaj sağlayabilir. 50.000 Tonluk lisanlı depo kurulması için yaklaşık 20 dönüm yere ihtiyaç duyulmaktadır. Akcan lidaş Mardin Organize Sanayi Bölgesinde kurulması faydalı görülmektedir. Mezopotamya ovasının içine yer almasından dolayı ürünlerin de depolanması,en büyük avantajdır.
6. TEKNİK İNCELEME VE DEĞERLENDİRME 6.1. Mevcut Teknolojiler Mevcutta depolama teknolojisi yatay ve silo depolama olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır. Yatay depolamada ürün çuvalla veya palet sistemi ile depolanmaktadır. Silo ile depolamada ise lisanslı depoya tabi olan ürün silolarda dökme olarak depolanmaktadır.